Η ορθογραφία θέλει τρόπο και όχι κόπο (μέρος β’)
Στο προηγούμενο άρθρο με τον ίδιο τίτλο, είχαμε παραθέσει μερικούς απλοποιημένους και εύχρηστους κανόνες που διευκολύνουν τα παιδιά που είτε αντιμετωπίζουν κάποια μαθησιακή δυσκολία είτε όχι να ξεκαθαρίσουν κάποια θέματα ορθής γραφής των λέξεων. Σήμερα συνεχίζουμε στο ίδιο πνεύμα.
Υπάρχουν μερικές λέξεις που μοιάζουν πάρα πολύ μεταξύ τους. Ας προσπαθήσουμε παιχνιδιάρικα να τις ξεχωρίσουμε:
- παίρνω – περνώ: η λέξη «παίρνω» γράφεται με «αι», γιατί το «α» μοιάζει με καλαθάκι στο οποίο παίρνω το φαγητό μου στο σχολείο, ενώ η λέξη «περνώ» γράφεται με «ε» γιατί το ε μοιάζει με το δρόμο που περνώ για να πάω στο σπίτι μου.
- τείχος – τοίχος: η λέξη «τείχος» γράφεται με «ει», γιατί παίρνει μπροστά τη λέξη «το», δηλαδή «το τείχος», ενώ η λέξη «τοίχος» γράφεται με «οι» γιατί παίρνει μπροστά τη λέξη «ο», δηλαδή «ο τοίχος».
- κλείνω – κλίνω: η λέξη «κλείνω» γράφεται με «ει», γιατί με το κλειδί μου κλείνω την πόρτα, το παράθυρο, το ντουλάπι ή το συρτάρι μου, ενώ η λέξη «κλίνω» γράφεται με «ι» γιατί σημαίνει ότι έχω μια κλίση, π.χ. «Ο δρόμος κλίνει προς τα δεξιά». Επίσης, η λέξη «κλίνω» γράφεται με «ι» γιατί όταν κλίνουμε τα ουσιαστικά, τα ρήματα και τα επίθετα δε χρησιμοποιούμε κλειδιά!
- στίχος – στοίχος: η λέξη «στίχος» γράφεται με «ι» και σημαίνει «μια σειρά του ποιήματος», ενώ η λέξη «στοίχος» γράφεται με «οι» και σημαίνει «μια σειρά από παρόμοια πράγματα». Έτσι «δεντροστοιχία» σημαίνει «μια σειρά από δέντρα». Επίσης, στην παρέλαση οι μαθητές «στοιχίζονται», δηλαδή παρατάσσονται σε «στοίχους», δηλαδή σε σειρές και όχι σε ποιήματα!
- άμεσα – αμέσως: η λέξη «άμεσα» απαντά στην ερώτηση «πώς;», δηλαδή είναι τροπικό επίρρημα και έχει την έννοια του «κατευθείαν, πολύ», ενώ η λέξη «αμέσως» απαντά στην ερώτηση «πότε;», δηλαδή είναι χρονικό επίρρημα και έχει την έννοια του «τώρα», π.χ. «Η συζήτηση δε με αφορά άμεσα» αλλά «Να μου απαντήσεις αμέσως».
Επίσης, υπάρχουν κάποιες λέξεις ή φράσεις που συνήθως χρησιμοποιούνται λάθος. Ας τις διευκρινίσουμε:
- Η λέξη «μεγένθυση» είναι λάθος και η σωστή λέξη είναι «μεγέθυνση», διότι το ρήμα από το οποίο βγαίνει είναι το «μεγεθύνω» και όχι το «μεγενθύω».
- Η λέξη «αποθανατίζω» είναι λάθος και η σωστή λέξη είναι «απαθανατίζω», διότι το ρήμα δηλώνει ότι θέλω να κάνω κάτι «αθάνατο» και όχι «οθάνατο».
- Η φράση «στις μία η ώρα» είναι λάθος και η σωστή φράση είναι «στη μία η ώρα», διότι η ώρα είναι μία και άρα δηλώνει ενικό αριθμό!
- Η λέξη «ανέκαθεν» είναι επίρρημα και σημαίνει «από παλιά». Η κατάληξη «–θεν» σημαίνει «από», άρα αν πούμε «από ανέκαθεν» είναι σα να λέμε «από από παλιά»!
- Οι μήνες «Σεπτέμβριος», «Νοέμβριος» και «Δεκέμβριος» έχουν «μ», ενώ ο «Οκτώβριος» δεν έχει.
- Οι αριθμοί που τελειώνουν σε «–ήντα» γράφονται πάντα με «η», δηλαδή «πενήντα», «εξήντα», «εβδομήντα», «ενενήντα».
